Oberösterreich, 36. Jahrgang, Heft 1, 1986

schlägigen Handschriften trotz aller früher gehegten Zweifel den CSF. ill/9 als ein Augs burger Erzeugnis der Zeit um oder gegen 1500 betrachtend® Der oberflächliche Betrachter wird vieileicht geneigt sein, eine ähniiche Bestimmung für das zweite Missale, CSF. 111/10, zu treffen. Wir würden uns einer solchen Aussage nicht an schließen. Auch diese Handschrift enthält zwar ein Kanonbild und etliche Initialen, die in vielen Einzelheiten in der Salzburg-Augs burger Gruppe verwurzelt sind. Es ist nicht die Mehrfigurigkeit der ganzseitigen Miniatur, die für eine andere Künstlerhand und eine frühere Datierung spricht. Es sind vielmehr die Einzelheiten des Dekors, es sind die viel lebhafteren Farben, die uns veranlassen, nach anderen Zusammenhängen Ausschau zu halten. Dabei darf man nicht vergessen, daß sich dieser „Augsburger" Stil, wie ihn die Anfänge der „Werkstatt" ausgebildet hatten, über ganz Europa verbreitet hat. Es mag sein, daß die Ausfuhr gemalter Bücher, Hand schriften und Frühdrucke dazu beigetragen hatte. Sicher ist jedenfalls, daß man diese Formen bis nach Siebenbürgen und Däne mark verbreitet finden kann. Man wird also je dem Beipsiel dieser Art mit Umsicht gegen übertreten und jede Untersuchung präzise gestalten müssen. Da ein Kalender bei dieser Handschrift fehlt, ist die Bestimmung der Diözese, für welche das Missale angefertigt wurde, nicht ohne weiteres gegeben. Daß der Auftraggeber bei der Anfertigung nicht feststand, sieht man auch daraus, daß die beiden Wappen, die der Engel auf der ersten Seite trägt, nicht ausge füllt worden sind. Trotz einer anderen Künst lerhand ist ein gewisser Zusammenhang mit dem Wiener Missaie Cvp. 1778 nicht auszu schließen. Die Formen des Blattdekors haben die Eigenheiten der siebziger Jahre schon abgestreift. Sie nähern sich der Gleichför migkeit vom Jahrhundertende. Wenn wir da her eine Datierung in das vorletzte Jahrzehnt des 15. Jahrhunderts als am wahrscheinlich sten vorschlagen möchten, bleibt die Frage offen, ob diese Handschrift schon in die Augsburger Entwicklung eingegliedert wer den kann, oder ob sie nicht doch weiter öst lich entstanden ist. Von der engeren Entwick lung in Augsburg wird sie wohl auszuschlie ßen sein. Wie sehr auch damals Fortschrittlichkeit und strenger Konservativismus nebeneinander liefen, zeigt das letzte Beispiel, das wir hier vorführen möchten. Es muß fast gleichzeitig sein mit dem CSF. 111/10 und präsentiert sich doch in völlig anderer Art. Wiederum handelt es sich um einen juristischen Text, um Gre gors IX. Dekretalen, einen Druck, der in Ve nedig am 22. Dezember 1486 abgeschlossen jrSnpFHÄ— amrn.£öpilaiw oecrctalmm srfg«Ö-i!t iftegoriuft'cpa fcruua" rcruoJÜ Cer Siilccria fiU iia'poctoribuB t fcbplaribuovni ÄesonuB.ln bui" Ub:i f nclpiogiijlf fciput falltpnoläd.i.v;qfit itctioiqmaiq «"lit-io: n W aiipiipbilofopbiefappon.ttigomoducasi « / di-: g/ltt>tiutul'':Sii«rtiobn'6rr^=')ip'ir Ukfcpr.ifpdccrf^ forluop ioiucrlä PiiptioVotomiii fni c jpil.nioni cif(tcultiife(lud< nb''i5£ixbät;i'" i pptl.incnc rcft c.ira fupfiiHfadviiIiMll If lcsctiüi>cfti;Ji.fl tiürcdiiätpui it.j tiufdeoäigi-cgq, m jlKiiiceuidcti' dd.ir.if. ifcar'ul Bqpc ffipcptlpca ?dtr£t.ilcrrplc(& fmglisiitulic col lociitc. atilitto e vibi6lcnit5:itck Icctj Ici.mf oifcer iicrciiifequum-i liiiquii -r vmcutq? reddcqd afß c:-ri Bmflici.ioftllii.-vt ilii.diii(li.iiu.in (m.-.-.vi).q.M.cß oc. uotitiHuß.&uppq oif cibicc.i.iiiö.tli , . , „ rcuiKtlic ■: iiiq lilni iunB.vR Chä Sicil (itipatojilegib'. nrn;|;eiü3mo:CBintcdim''cci!!igc.C.d ffcß.nup.l.i. MSoduc awdi t.ilb elf; oimditciiiopuG fuuj in go<8 pttB.'jJn piidi pic tractat d fßni.t ninjwtcfidc cjtboli u £ 6e Bilönib'' o rcfcnptio de iudicib'' £ cos officijo. 5» lccßd.i ptc traciiu oc iudidjo £ coop-iimb'' ad iudi ci.i.qn tcnia ptc traci.it sc vita £ Ijoticftatc cicricotü z rcb"'cos £ cccicfias.qn qna ö fpöfalib'' £ inatrimqqo £ Ipcdiiiictic. cop.ln qma S accuf.itiöib'' £ criiniiiib'' cpcniocos.etlk teniiiartractaiüriiü ipfum oiuidßa in gn^ pico ad lilmidincgncg fcnfuß coipis; quos g iibctgmdicai b:c oj: alitcr iioii i idoneua iiidcr: fic tnijois copula piugalia rcBrictaßvrqsadquamint fradß ad ritmlimdmcqituos liomos vcl dcntcnioms co:piobum4tii.'Vi.i.ocpfati.£affini.ii603.fi>bibitio Oicciio ßrcgoiitts cps Icraus ßiiop bei £c. b ar Scraus.fic et ipaio: appcll Jt fcßuuro.C.d of.pic. ^to:.apb!icc.l.i.circa pn.vcl sie qi oicitcr büililate qi 9 tnaiDi eil «f usifiat fic miitiftcr s r.ir.q.iq.nuU'>pma9 vcl fcniiis o::q: ficiit p ftniß acgrit Ono: infti.p qu.io Bro.tioBac9.circa pri.itartiä pDnmpapä ciiilibjcccic lkpot.icgri,i.ottcnfi.cßm(tsitu; iptiailaqöcciraß £>c pri.j.vn li.pcn.ccdtfia.fic p inipatote ncgrif Ixtib*'; hl 3ii£.j4i.qBt5iit.libe.a pa.pole.f illud quocß.coll'. »i.£ noctCB biicitifomncotvt fubiccii ftiboi gctc coiifi ft.iiitmiauf.vt iudicco rincqquofelfra.in pn.coll'.ij. c Oicil ig atottTOißtarioo laboics stppclim''; £t gctetti »lijs pparenf'iiii auc.w oiui.tull'i.fubfcrip.ljabc.glo. i^ito.iti pn,coir.?ig.£.i.ixrdti.fpo.c.(Tequ5niJ. ctQ/iiijo.bß 01 eil fili)»; qi folßmodo pti.ircbas arcbf ^^epikof»» £ efos fratic« appcUat; oco «liosiWIoq.f.ec (3 X ^ \ 4 Mk ün-fid bonsnU" comtnoMn bua falutcm'i apollolicäbe. pcdicrioncin- . . ^p'padfictis'pia mifc ratoc Difpofuit'Tibi fub ditoefdl pudicoa" padficoa' 1 modelloaT'fj cffrcnata cu/ pidita8"fui p:odiga°paciBC/ mula mater litium maieria crlfS1456r.im. X,., , ,, . dC .ßonomc pmoiantib'.T ita no m cartn«: qm fi i caltn» thjdcätibnficiact puilcsiofibipccnii occafioiic Ibidij Inc * OCbcI.i.OC clc.iiö rcft.luc fratcrnitatio. 'Ptctcrc.i crqiio oi{ boiionieaiö V! ff algo nfataiif alibi lliidcimb"; ■: iic noit ic; — '•"■««•»iiciifrcciBCbäcppilato inc;q:lfcpap£ nöcncti dunf ad alioo ßj ad cea gbuo iniminf :v'd g cöti iiciif incieiar.i.öottoc U.p.£.S.£C-eratu5.£.c. Int) oUs.Std iiöcilita oöB.n.iciiciif ad obfoa lloni' bui' ppi latiöißiS JJptcrihidiuqöcbono iiiccöiuoT giiälmopci Ipuc in vtroq; hnc: £ ilH Isriocoibiis ptibuBiiiä dl füllt lhidt=rco:iöpoti kieboiioHieoinsuiiftt itaocotenciif bäcppiU tioncobliiiarcd "cc poC Icntticcoebcilinsnloy X >'«x'padfictis'pia mifc annb"intiinan.vvn.oi. H.rato^cD.fpofidtV.b.fab polt ouoo iticnles a rpC' pubiicatioi» df« alfnn gib in auf. vt fac. noue piffi circa pn.coU'.».£.f. Dcfcn.crcöi.noucrit. cCSalutc.pl.ilffalilta tionc nö tollif crcoicntioifi aüg fcbolarcs vl'magfi cifciit et cöicati tpc piiblicatiöio.j. d fcn.cr.fi aliqn.vbi oc boc. ber. f-Yj fr.alibiappdlafimpatot.ri.q.iß.mlianuB. g O.ar'&adficiiß.gvipaccooccveiiiiin mundu.tnq.q.u nlß-bcllaircgnu tft ciue ii c oc boc inßdo.c.cä.q.iq.ii. ot. b'CBifpofuit.r.BPiiidciitiä rpdcllin.itionfnon ncccITiti' tc:q: »alte irc £c.rcig.q.nij.nabucbpdonofoi.i5 pc. Di.itg.fic. Itaq5.£ in ptcccdcntibuo-r fcqiicntibuB.f i er Subditoo.i. pdcftinatoB qui Ii etia; pcccant cotam »w oTami pcccarcioc pc.oi.i.c vciiit.g ciiam fi pcccanriiiibiU^ niinuB faliMbunf IOC pc.oi.iig.ific it.i«. Contra ptimu oiR ctmntft:Ocpc.oi.iii).f bancl'ocitlatctii. b (r®udico8.i.ca(to«:fic£ ipato: fubditOB fuOB callliatf cfr uarc boti.if .vn o: caltitaB löla f q cu fidiicia poffibihe c oco aiao pntarciin auc.oc lcnonib''.§.raiirinv'. coll'.iß.q tuadcri pötiipari *0 nö pöt.rtrß.q.i.itcgntaB.vii öcbctn'Wc pudici q? ipudic''ocul" ipudici cotdiB e nöcniB. nttß.q.v.nec fok>. IC^acificoB.i.paci IhideniCB.vn etiani o:|: bcaiipacifid • grö ßlij Od »ocabiuif. mß.q.i.iioli. m-C flfooddioß-i.tcB.itoo qt.giib; 03 bic i fe ifpantiT: ur r gfRa.ifiiiißicO!diä£ iigoic;rtftlvrrüq5.tl\',oi.oifciplia.fa. n i'~Ciipiditao. qcraditoiii5niaIop.rlvg.0i.bonoK;inauc. vtmdiccB finc quoq fiilfragio.f .cogiiatio.coll'.ij. £ boc idc^ inmf .d pt.oi.g.^.qi radiroiuj.poil illß.f er pmilfiB.bcr. 0 iX" ptodiga.qt nofolß rcptfcd et fame qBpdiguocftijtb« bcf.C.oc biß qui pe.iio.l.i.in fi.oc at.c.piatos crcelloo.'r taf crudcÜB figfamäfuäncglisit.rii.q.i.nolo.-tiJcqioiBcta# «b ii^lcfcctiapiia crt ad inalii.rg.q.i.oio ctaB.-r 019 crcattv ra fub vicio cB.-d pe.ot.g.^.cbaritac ad fi.£ buinana naiur« qtiodämö labif ad Slictaii auc.oc nionacbie.f. liga igif cot w^KliuiiB tll boi«5 curfti« ad volupialö: r itM iroiMtra Inkunabel X/302, Dekretalen von Papst Gregor IX., Die Rechtsgelehrten vor dem Papst, nach 1486. — Sämtliche Fotos; Rudolf Mayr, Linz 17

RkJQdWJsaXNoZXIy MjQ4MjI2